Khát Quát Về Đau Thắt Lưng

Đau Thắt Lưng (Đau lưng) là bệnh lý thường gặp nhất trong lĩnh vực thần kinh cơ xương khớp, và đứng hàng thứ hai trong tất cả các bệnh, chỉ đứng sau cảm cúm. Theo thống kê, ở Mỹ 90% dân số có ít nhất một lần đau thắt lưng hông trong đời, hàng năm có 5% các trường hợp mắc đau thắt lưng mới và có xu hướng ngày càng tăng. Ở Việt Nam con số này còn cao hơn, hầu như ai cũng bị đau thắt lưng ít nhất là một lần.

Đau thắt lưng không chỉ gây nên những triệu chứng khó chịu cho bệnh nhân, làm giảm chất lượng cuộc sống, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc vận động, sinh hoạt của người mắc bệnh.

Có nhiều nguyên nhân làm cho người bệnh bị đau thắt lưng như: Thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, dị dạng thân đốt sống ( cùng hóa thắt lưng), gai đốt sống, loãng xương, vận động, sinh hoạt không đúng tư thế làm căng giãn dây chằng quá mức…

Biểu Hiện Của Đau Thắt Lưng

Đau thắt lưng có thể xuất hiện sau khi vận động mạnh, sau khi nằm ngủ sai tư thế, sau khi thay đổi thời tiết, hoặc sau một sang chấn tâm lý lo lắng, căng thẳng quá mức, thậm chí có nhiều người bệnh tự nhiên xuất hiện đau lưng. Đau có thể  khu trú tại vùng thắt lưng, có thể lan xuống một hoặc cả hai chân, có thể chỉ lan xuống đến mông. Một số trường hợp, đau từ vùng thắt lưng lan ra phía trước bụng. Đau tăng lên khi vận động, quay, cúi, nghiêng cột sống thắt lưng, đau giảm đi khi nghỉ ngơi. Đa phần các trường hợp đau nhiều hơn vào lúc nửa đêm, gần sáng, khi thay đổi thời tiết, và cảm thấy dễ chịu hơn khi được chườm ấm và xoa bóp.

Đau thắt lưng còn gây hạn chế vận động cột sống thắt lưng: Các động tác: quay, cúi, nghiêng khó vận động,…

Bên cạnh đó, tùy thuộc vào các nguyên nhân gây đau thắt lưng khác nhau mà bệnh có những biểu hiện đặc trưng riêng.

Các Nguyên Nhân Chính Gây Đau Thắt Lưng Là Gì?

Đau thắt lưng có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể kể đến như:

• Đau thắt lưng do Thoái hóa cột sống

Thường gặp ở những người lớn tuổi, hoặc những người lao động nặng,… Người bệnh thường có biểu hiện đau thắt lưng hông 2 bên, hạn chế vận động cột sống. Đau ẩm ỉ, và có xu hướng tăng dần theo tuổi, khi vận động sai tư thế nhiều.

• Đau thắt lưng do Gai đốt sống

Gai đốt sống không phải “mọc ra” từ thân đốt sống như nhiều người vẫn nghĩ mà thực chất nó là hình ảnh của dây chằng đã bị lắng đọng Canxi trong quá trình thoái hóa của cột sống.

Khi gai đốt sống hình thành thường gây ra cảm giác đau mỏi âm ỉ vùng thắt lưng, xoa bóp hoặc

vận động nhẹ nhàng rất dễ chịu – đây là một đặc trưng thường thấy của bệnh lý do thoái hóa gây ra.

• Đau thắt lưng do Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng:

Đau thắt lưng do nguyên nhân Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường có biểu hiện của đau thần kinh tọa, đau sau khi mang vác vật nặng, hoặc sau một chấn thương người bệnh có biểu hiện đau nhiều từ vùng thắt lưng, lan xuống mông, phía sau đùi, sau ngoài cẳng chân đến bàn chân. Đau kèm theo tê bì, dị cảm, hoặc người bệnh có cảm giác buốt. Đau tăng khi thay đổi tư thế, khi ho, hắt hơi,… Nhiều trường hợp bệnh nặng có thể xuất hiện thêm các biểu hiện rối loạn đại tiểu tiện, đi tiểu không tự chủ hay không kiểm soát được.

• Đau thắt lưng do co cơ:

Thường xuất hiện sau khi đi lạnh hoặc nằm ngủ dưới điều hòa, quạt lạnh, nhiều trường hợp đặc biệt là những người già, người mới ốm dậy có thể xuất hiện sau khi đi đám tang. Biểu hiện thường thấy là đau chói tại vùng thắt lưng, hạn chế vận động cúi, nghiêng thắt lưng, ngay cả xoay trở cũng khó khăn. Đau giảm khi được chườm ấm.

• Trong trường hợp đau cột sống thắt lưng:

Đó là một trong những biểu hiện của một bệnh toàn thân, người bệnh sẽ có các triệu chứng khác kèm theo như: sốt, gầy, sút cân nhanh, đau ngày càng tăng, không đáp ứng với các thuốc chống viêm giảm đau; những biểu hiện này có thể gợi ý lao hoặc ung thư cột sống.

• Một số trường hợp đau thắt lưng có nguyên nhân tâm lý:

Đau thắt lưng xuất hiện sau sang chấn tâm lý hoặc căng thẳng, stress kéo dài, lao động thể lực quá sức,… chuyển thành đau thắt lưng mạn tính dai dẳng.

Ngoài ra, đau thắt lưng còn xuất hiện trong rất nhiều các bệnh lý khác như: loãng xương, viêm cột sống dính khớp, áp xe ngoài màng cứng, hoặc đau phóng chiếu do các nguyên nhân từ trong ổ bụng như: Sỏi thận, phình tách động mạch chủ,…

Đau Thắt Lưng Theo Y Học Cổ Truyền

Theo YHCT thắt lưng là phủ của thận, thận chủ xương cốt, thận hư làm lưng gối đau mỏi, xương khớp vận động kém.

Đau thắt lưng thuộc phạm vi chứng tý của đông y, được liệt kê theo bệnh danh: Yêu thống

Theo đông y, Yêu thống chủ yếu do 2 nguyên nhân chính gây nên là

–  Ngoại nhân: Do người bệnh ở chỗ lạnh ẩm, hoặc dầm mưa, hoặc khi làm việc ra mồ hôi Do các ngoại tà phong, hàn, thấp xâm nhập vào kinh lạc,. Những nguyên nhân này làm cho kinh mạch bị trở ngại, khí huyết vận hành không thông thoát. làm bế tắc kinh lạc, khí huyết không lưu thông. Theo y học cổ truyền ”Bất thông tắc thống” làm bệnh nhân cảm thấy đau mỏi vùng thắt lưng, hạn chế vận động.

– Bất nội ngoại nhân: Chấn thương, hoặc tư thế không thích hợp gây tổn thương và làm cơ co lại, làm cho khí huyết vận hành không thông sướng, khí trệ huyết ứ, mạch lạc bị tắc không thông làm huyết ứ không lưu thông, gây bế tắc kinh lạc gây đau.

Người tuổi cao, thiên quý suy, hoặc lao lực quá độ ở người lớn, người hư yếu vì bệnh lâu, người thường phải làm quá sức. Tất cả đều có thể làm cho thận tinh suy không nuôi tốt kinh mạch gây nên khí huyết không được lưu thông, dẫn đến đau.

Điều Trị Đau Thắt Lưng Như Thế Nào?

Điều trị theo nguyên nhân kết hợp điều trị thuốc đông tây y và các biện pháp phục hồi chức năng, luyện tập, thay đổi lối sống tránh những động tác xấu, sai tư thế ảnh hưởng đến cột sống nhằm bảo vệ cột sống thắt lưng.

Điều trị bằng tây y chủ yếu dùng thuốc giảm đau, giãn cơ hoặc dùng thêm Glucathion trong các trường hợp thoái hóa lâu ngày nhằm hỗ trợ.

Đông y chiếm ưu thế hơn trong việc điều trị đau thắt lưng cả về tính hiệu quả và an toàn. Ngoài việc sử dụng các phương pháp: Châm cứu theo phác đồ, xoa bóp bấm huyệt, cấy chỉ để thông kinh lạc tại chỗ thì việc dùng thuốc đông y chiếm vai trò lớn hơn trong việc điều trị bệnh, nếu như chỉ chú ý đến việc thông kinh lạc mà can thận không được bồi bổ, ngoại tà chưa được trừ thì bệnh đau lưng vẫn không dứt được. Dùng các vị thuốc đông y chủ yếu để bổ thận, khu phong tán hàn, trừ thấp, hành khí hoạt huyết để thông kinh, hoạt lạc, và nâng cao thể trạng, chính khí của người bệnh.

Các vị thuốc quý của đông y thường được dùng trong đau thắt lưng cũng như các bệnh cơ xương khớp khác gồm có:

– Mã tiền được coi là vị thuốc nam có tác dụng trừ phong thấp, thông kinh lạc hàng đầu. Trong mã tiền chứa strycnin giảm đau mạnh, tuy nhiên đây cũng là chất kịch độc. Chính vì vậy đối với những người chưa có kinh nghiệm nên hạn chế dùng mã tiền để tránh nguy hiểm. Muốn dùng mã tiền làm thuốc thì phải có cách bào chế để làm hoạt chất trong mã tiền từ độc tính chuyển thành tác dụng điều trị bệnh và rất ít người có thể làm được điều đó . Ở Việt Nam, có cụ Lang Giằng ở Thanh Hóa với cách bào chế mã tiền gia truyền đã loại bỏ được tính chất độc trong mã tiền và từ đó bào chế vị thuốc này làm thành phần chính trong bài thuốc điều trị bệnh xương khớp.

–  Thương truật: được coi là một trong những vị thuốc quý trong điều trị các bệnh xương khớp bằng đông y, có tác dụng trừ phong thấp mạnh, trừ thấp kiện tỳ. Vừa làm giảm những triệu chứng khó chịu của xương khớp do thấp gây ra, vừa nâng cao chức năng đường tiêu hóa cũng như thể trạng của người bệnh.

– Đỗ trọng: Nhắc đến đỗ trọng là người ta nghĩ ngay đến vị thuốc bổ thận, mạnh xương cốt hàng đầu của y học cổ truyền.

– Quế chi: Ngoài tác dụng dẫn thuốc đến kinh mạch bị bệnh, giảm các triệu chứng tê bì, khó chịu, quế chi còn có tác dụng phát tán phong hàn mạnh, đẩy hàn tà ra ngoài, lập lại sự lưu thông của kinh lạc.

– Ngưu tất: Một trong những vị thuốc đầu tay có tác dụng hoạt huyết mạnh, đặc biệt tốt trong những trường hợp đau mỏi nửa người dưới.

– Đương quy: Vừa bổ huyết, vừa bổ can huyết. Can chủ cân, nên đương quy không chỉ giúp cho cân xương chắc khỏe, mà còn giúp khí huyết trong kinh mạch dồi dào, lưu thông tốt hơn.

Tuy nhiên, để tăng hiệu quả điều trị, các bác sỹ thường sử dụng các vị thuốc trên trong cùng 1 toa (bài thuốc), tuân theo nguyên tắc quân thần tá sứ và phải tùy theo kinh nghiệm của các thầy thuốc giỏi, các vị thuốc này mới được kết hợp với liều lượng phù hợp để tạo nên được 1 bài thuốc điều trị bệnh đau lưng mang lại kết quả tốt.

Bài thuốc gia truyền của cụ Lang Giằng được sử dụng cho nhiều thế hệ qua hàng trăm năm nay đều cho kết quả điều trị tốt đối với những bệnh nhân bị mắc bệnh cơ xương khớp nói chung và đau lưng nói riêng.

>>Khám phá lịch sử 100 năm thuốc Bà Giằng