Tết với tiệc tùng liên hoan mừng xuân, mừng năm mới chính là thời điểm bùng phát căn bệnh viêm đại tràng. Chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp phòng ngừa căn bệnh này tiến triển,.

1. Viêm đại tràng nên ăn gì dịp đầu năm

Mùa xuân là thời điểm của rất nhiều thực phẩm tốt cho sức khỏe, tốt cho đại tràng. Vì vậy mà chuyên gia tiêu hóa khuyên rằng, người bệnh viêm đại tràng nên bổ sung các thực phẩm sau vào bữa ăn dịp đầu năm:

• Các loại rau củ quả tươi

Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau một mùa đông lạnh giá cơ thể thường lâm vào tình trạng thiếu vitamin, chất khoáng, các nguyên tố vi lượng, tân dịch và sức đề kháng giảm sút. Bởi vậy mà việc bổ sung các loại rau quả tươi vốn chứa nhiều vitamin và các nguyên tố vi lượng trong chế độ ăn của người bệnh viêm đại tràng là hết sức cần thiết, trong đó đặc biệt chú ý dùng các loại rau, quả như cam quýt, dưa hấu, táo, chuối tiêu, rau hẹ, rau chân vịt, măng, cà rốt, củ đậu, củ mài, hạt dẻ, mã thầy, ngó sen, giá đỗ, cà chua, sắn dây, các loại nấm…

• Thực phẩm có công dụng giải nhiệt bên trong

Trong y học cổ truyền, nhiệt bên trong được gọi là nội nhiệt hay uất nhiệt. Theo quan niệm của Đông y, vào mùa đông để chống chọi với giá rét người ta thường mặc nhiều quần áo, ăn uống nhiều đồ cay nóng, thậm chí dùng rượu thái quá nên cơ thể tích nhiều nhiệt bên trong, đến mùa xuân dưới tác động của phong khí bên ngoài, thứ nhiệt này có xu hướng phát tán ra bên ngoài mà sinh ra các chứng váng đầu, tức ngực, phiền muộn, tứ chi nặng nề… Bởi thế, phép dưỡng sinh ẩm thực mùa xuân khuyên nên trọng dụng những đồ ăn thức uống có công dụng thanh trừ nội nhiệt, bổ âm để dưỡng dương như các loại dưa, củ mài, đậu đen, nước mía, nước rau má, rau diếp cá, ngó sen, rau kim châm, ngân nhĩ, hạt sen, trà hoa cúc, trà kỷ tử, ba ba, cá chạch, lươn…

• Ăn uống thanh đạm và đa dạng

ăn uống nên thanh đạm và đa dạng. Thức ăn béo ngậy thường khó tiêu, khó hấp thu và dễ gây cảm giác ngấy chán khiến người ta cảm thấy mệt mỏi, đầy bụng, chậm tiêu. Bởi vậy, về mùa xuân ăn uống cần phải thanh đạm, hạn chế ăn những đồ béo ngậy, nhiều mỡ động vật, các món ăn chiên xào, quay rán… Đồng thời phải đa dạng hóa các đồ ăn thức uống, biết phối hợp các món ăn với nhau sao cho hợp lí và khoa học, kết hợp hài hòa giữa các thức ăn thô và tinh, khô và loãng, mặn và chay, thịt cá và rau quả… như vậy mới giúp cơ thể hấp thu được nhiều chất dinh dưỡng, tinh lực ngày xuân trở nên dồi dào.

• Lợi khuẩn từ các loại sữa chua

Để hệ tiêu hóa hoạt động tốt, đường ruột luôn có sự cân bằng sữa hệ lợi khuẩn và hại khuẩn. Tuy nhiên, vào ngày Tết, chế độ sinh hoạt ăn uống bị đảo lộn so với ngày thường, lại thêm việc ăn uống nhiều thực phẩm

tạo ra môi trường acid để kích thích đại tràng, giúp nhuận tràng, chống táo bón.

Sức khỏe của hệ tiêu hóa có được nhờ sự cân bằng của vi khuẩn giúp cơ thể cắt nhỏ và tiêu hóa chất dinh dưỡng cũng như củng cố tăng cường hệ miễn dịch và sức khỏe tổng quát.

Lợi khuẩn probiotic là một thể sống mà khi được ăn vào với số lượng vừa phải có thể có những lợi ích nhất định. Nghiên cứu chỉ ra rằng tiêu thụ thường xuyên các thực phẩm và đồ uống hay các chế phẩm bổ sung chứa nhiều loại probiotic khác nhau, thường được gọi là lợi khuẩn, giúp duy trì hệ tiêu hóa tốt. Probiotic có trong nhiều loại thực phẩm lên men như sữa chua, phô mát và kefir (còn được gọi là nấm tuyết Tây Tạng, men kefir, sữa chua kefir, hạt kefir, là một loại thực phẩm lên men lactic nhờ vào vi khuẩn lactic vừa được lên men từ rượu, rất giàu enzim và các vi khuẩn có lợi khác). Cất giữ probiotic trong tủ lạnh hoặc nơi tối và nhiệt độ thấp để duy trì hiệu quả.

Không phải tất cả những vi khuẩn probiotic là giống nhau, hiệu quả tùy thuộc vào giống loài vi khuẩn. Một vài loài probiotic có thể giúp ích cho hệ tiêu hóa trong khi một số loài khác thì có thể giúp ích cho hệ miễn dịch. Nghiên cứu vẫn tiếp tục phát triển để tìm ra những loài probiotic giúp duy trì tối ưu nhất hệ tiêu hóa.

Những loài probiotic khác nhau cần số lượng khác nhau để đạt được hiệu quả. Hầu hết các nghiên cứu phát hiện rằng lợi ích sức khỏe thu được khi sử dụng probiotic ở mức 100 triệu (108) cfu (colony-forming unit, đơn vị khuẩn lạc) hằng ngày. Một số người có thể cần lượng nhiều hơn để đạt hiệu quả, hãy tham khảo với bác sĩ để giúp bạn tìm ra thực phẩm và chế phẩm bổ sung giàu probiotic phù hợp với bạn.

2. Viêm đại tràng kiêng ăn gì dịp đầu năm?

Các chuyên gia y tế cho rằng, không chỉ dịp đầu năm, mà trong bất kỳ thời điểm nào, người bệnh viêm đại tràng nên hạn chế các thực phẩm sau:

• Các loại thức ăn chứa nhiều dầu mỡ động vật bởi các món ăn này có thể gây ra các cơn ợ hơi, trướng bụng, thậm chí có thể gây ra viêm loét nặng hơn thậm chí gây ra các bệnh lý không chỉ ở hệ tiêu hóa mà còn liên quan đến tim mạch.
• Đồ ăn cay nóng thường sẽ chứa capsaicin gây rối loạn các chức năng trong hệ tiêu hóa, đặc biệt là đại tràng. Các đồ ăn này còn có thể gây kích ứng các vết viêm loét ở thành đại tràng, tái phát bệnh viêm đại tràng, làm xuất hiện những cơn đau bụng dữ dội.
• Đồ ăn quá cứng, quá khô. Bởi những thức ăn này có thể cọ xát đường tiêu hóa, gây xước, viêm và làm các vết loét ở thành ruột lan rộng hơn, đại tiện sẽ ra máu.

3. Tổng hợp đồ uống phù hợp người bệnh viêm đại tràng dịp đầu năm

Tỳ vị là gốc của hậu thiên, là nguồn sinh hoá khí huyết của cơ thể. Tỳ vị vượng thịnh thì cơ thể khỏe mạnh và sống lâu. Ở người viêm đại tràng, tỳ vị thường kém, hư tổn.

Trong khi đó, mùa xuân can khí làm chủ, can thuộc mộc, tỳ thuộc thổ. Theo học thuyết Ngũ hành, mộc khắc thổ cho nên mùa xuân can khí vượng thịnh dễ làm hại tỳ vị, ảnh hưởng không tốt đến chức năng tiêu hoá và hấp thu của cơ thể.

Dinh dưỡng học phương Đông cho rằng, năm vị quy vào năm tạng: vị chua vào can, vị ngọt vào tỳ, vị cay vào phế, vị đắng vào tâm, vị mặn vào thận.

Đồ ăn thức uống có vị ngọt có thể bổ ích cho tỳ khí, vậy nên vào mùa xuân ăn nhiều đồ ngọt để tăng cường công năng của tỳ thổ và ăn ít chất chua để giảm bớt sự vượng thịnh của can mộc. Những thức ăn giàu đạm và đường cần được trọng dụng như thịt nạc, trứng gia cầm, sữa, mật ong, rau quả tươi, các loại mứt… Ngoài ra, về mùa xuân còn phải chú ý kiêng dùng những đồ ăn thức uống sống lạnh để tránh làm tổn thương tỳ vị.

Thứ ba, ăn uống nên thanh đạm và đa dạng. Thức ăn béo ngậy thường khó tiêu, khó hấp thu và dễ gây cảm giác ngấy chán khiến người ta cảm thấy mệt mỏi, đầy bụng, chậm tiêu. Bởi vậy, về mùa xuân ăn uống cần phải thanh đạm, hạn chế ăn những đồ béo ngậy, nhiều mỡ động vật, các món ăn chiên xào, quay rán… Đồng thời phải đa dạng hóa các đồ ăn thức uống, biết phối hợp các món ăn với nhau sao cho hợp lí và khoa học, kết hợp hài hòa giữa các thức ăn thô và tinh, khô và loãng, mặn và chay, thịt cá và rau quả… như vậy mới giúp cơ thể hấp thu được nhiều chất dinh dưỡng, tinh lực ngày xuân trở nên dồi dào.

4. Viêm đại tràng nên kiêng uống gì dịp đầu năm

“Tháng giêng là tháng ăn chơi” là câu nói đã không còn xa lạ mô phỏng phong tục, thói quen của người Việt mỗi dịp đầu năm. Trước Tết, Tết, hậu Tết, đâu đâu cũng thấy mời nhau ly rượu, cốc bia.

Đây là thức uống đại kỵ với đường tiêu hóa, bởi

Người bệnh tuyệt đối tránh xa các chất kích thích như rượu bia, đồ chứa nhiều carbonate như soda, trà cà, cà phê hay các loại đồ ngọt nhân tạo sẽ khiến cho hệ tiêu hóa dễ bị kích ứng, gây khó chịu cho người bệnh.

5. Nguyên nhân bệnh đại tràng thường bùng phát vào dịp đầu năm

Thời tiết dịp đầu năm thường vào thời điểm giao mùa giữa mùa đông và mùa xuân mưa nhiều, độ ẩm cao tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, hoạt động mạnh.

Theo đông y tiết xuân khí hậu Thấp tà nhiều, thấp khốn Tỳ làm ảnh hưởng đến công năng tiêu hóa.

Đầu năm là dịp các cơ quan, doanh nghiệp tổ chức nhiều các bữa tiệc liên hoan khai xuân, những ngày hội hè, nhà nhà quây quần bên mâm cơm Tết. Với quan niệm “ đói giỗ cha , no ba ngày Tết” nên nhà nào vào những ngày đầu năm cũng phải chuẩn bị mâm cao, cỗ đầy những món ăn thịnh soạn nhất để đãi khách. Bữa ăn ngày Tết đa phần là các món chiên xào, nhiều thịt, ít rau, thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, hoặc nhiều đạm. Nhiều khi, để tiết kiệm thời gian nhiều gia đình thường làm các món ăn chế biên sẵn, để trong tủ lạnh và hấp đi hấp lại hoặc nấu lại nhiều lần như canh măng, canh xương khiến cho các thức ăn này dễ bị nhiễm khuẩn. Hay thói quen sử dụng rượu bia, nước ngọt có gas trong những bữa tiệc liên hoan dễ gây ra chứng rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, chướng bụng, đi ngoài nhiều lần. Đây chính là các nguyên nhân khởi phát cũng như làm nặng thêm các bệnh đại tràng.

Lớp niêm mạc đại tràng dễ bị kích thích, đặc biệt khi ăn nhiều đồ ăn lạ, thực phẩm nhiều chất béo, khó tiêu hóa. Bên cạnh đó, khi sử dụng các loại đồ uống kích thích như rượu bia, bạn càng tạo điều kiện cho viêm đại tràng tái phát trở lại.

Bên cạnh đó, những ngày đầu năm là lúc các cơ quan, doanh nghiệp phải lo giải quyết các công việc còn tồn đọng do những ngày nghỉ Tết, phải lên kế hoạch cho năm mới. Từ đó dễ bị căng thẳng, stress gia tăng nguy cơ bị các bệnh đại tràng, đặc biệt là viêm đại tràng co thắt, bùng phát các chứng rối loạn tiêu hóa. Kèm theo đó là những tục lệ đi chùa chiền để cầu cho 1 năm mới an lành, hay tục du xuân đầu năm làm thay đổi thói quen sinh hoạt, giờ giấc thất thường cũng là một trong các nguyên nhân làm nặng thêm hay tái phát các bệnh về đại tràng.

Với quan niệm “dù có đói cả năm cũng phải ăn no 3 ngày Tết” nên vào ngày Tết nhà nào cũng chuẩn bị mâm cao cỗ đầy, những món ăn thịnh soạn nhất để đãi khách. Tuy nhiên, những thức ăn này tiềm ẩn nhiều nguy cơ khiến bệnh nhân viêm đại tràng đứng ngồi không yên trong ngày Tết vì:

Thứ nhất: lớp niêm mạc đại tràng đang bị viêm nhiễm, tổn thương sẽ dễ bị kích thích khi ăn nhiều đồ ăn lạ, thực phẩm nhiều chất béo, khó tiêu. Cộng với việc trong những ngày vui đầu năm không thể thiếu “chén chú chén anh” khiến lợi khuẩn đường ruột bị chết hàng loạt, không đủ enzym tiêu hóa thức ăn, nên bệnh viêm đại tràng nhanh chóng tái phát với các biểu hiện hiện như: đi ngoài từ 2-6 lần/ngày, đi ngoài lúc lỏng lúc táo, đau bụng âm ỉ, đau tăng khi ăn và trước khi đại tiện, đi ngoài…  khiến cơ thể mệt mỏi, chán ăn, ăn kém, ngủ kém…, mang lại nhiều phiền toái cho người bệnh.

Thứ hai: với tư tưởng “mâm cao cỗ đầy”, tiết kiệm thời gian, tiện chế biến nhanh, thức ăn ngày Tết thường được các gia đình chuẩn bị nhiều món được nấu đi nấu lại như canh măng, canh xương, giò, chả, nem rán. Đây là những món ăn có hàm lượng chất đạm, chất béo tương đối cao. Bên cạnh đó, việc nấu đi nấu lại nhiều lần khiến những món ăn này dễ bị nhiễm khuẩn, làm chết một lượng lớn lợi khuẩn, gây mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, nên thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa. Nguy hiểm hơn là không còn lá chắn kép bảo vệ đại tràng, vì lợi khuẩn sẽ tiết dịch nhầy bao phủ lên toàn bộ thành ruột tạo thành lá chắn bảo vệ, đặc biệt những ổ viêm loét mới được chữa lành nên rất dễ bị tái đi tái lại.

6. Viêm đại tràng nên ăn gì dịp đầu năm?

Mùa xuân là thời điểm của rất nhiều thực phẩm tốt cho sức khỏe, tốt cho đại tràng. Vì vậy mà trong thực đơn hàng ngày của người bệnh viêm đại tràng đừng thiếu các thực phẩm sau:

• Măng tây

Măng tây vừa giàu dinh dưỡng lại có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa tốt nên rất có ích cho bệnh nhân viêm đại tràng.

Đặc biệt, Măng tây cung cấp lượng lớn folate, loại vitamin B đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh dopamine, serotonin và norepinephrine, tất cả đều giúp cải thiện tâm trạng của con người, giúp mọi người tránh khỏi tình trạng uể oải, mệt mỏi, giảm bớt những tác hại của stress đến đường tiêu hóa.

Bạn có thể chế biến măng tây thành rất nhiều món ăn ngon, ví dụ như súp măng tây thịt gà vừa hợp khẩu vị lại dễ tiêu hóa. Cách nấu như sau: Măng tây ngắt thành từng đoạn non dài tầm 4cm và rửa sạch. Thịt gà luộc chín, xé thành sợi nhỏ. Tận dụng lúc nước luộc gà đang sôi cho măng tây vào nấu 1 phút. Tiếp đến cho thịt gà xé sợi vào. Sau đó, nêm nếm gia vị cho vừa miệng. Cuối cùng, hòa bột năng vào nước rồi cho vào nồi khuấy đều là dùng được ngay.

• Rau hẹ

Thời tiết mùa xuân thường nóng lạnh bất thường, cơ thể bạn cần được tăng cường dưỡng khí. Rau hẹ hay còn gọi là rau khơi xương rất tốt cho việc tăng cường dưỡng khí. Mùa Xuân là thời kỳ phát triển tươi tốt của rau hẹ. Trong một số nghiên cứu hiện đại cho thấy, Rau hẹ có chứa nhiều chất xơ nên có tác dụng kích thích tiêu tiêu hóa, thúc đẩy nhu động ruột, phòng chống bệnh táo bón và sâu răng.

Cũng như tỏi, hẹ có chứa allicin. Allicin có tác dụng giảm huyết áp và ngăn quá trình sản sinh cholesterol trong cơ thể. Hơn nữa, chúng cũng có đặc tính chống vi khuẩn và chống nấm, tẩy vi khuẩn và nấm trong đường ruột, đảm bảo cho hệ thống tiêu hóa hoạt động tốt.

Chất xơ trong rau hẹ có khả năng cân bằng các nhóm vi khuẩn đường ruột, giảm thiểu tác động của các chất gây ung thư niêm mạc ruột, ung thư đại tràng. Ngoài ra, rau hẹ còn có tác dụng hỗ trợ trị liệu tăng huyết áp và các bệnh cơ tim.

• Bắp cải tím

Mùa xuân là mùa của các loại rau cải tăng trưởng nhanh nhất. Sau những chuối ngày dài của mùa đông lạnh lẽo với những loại thực phẩm như xu hào, cà rốt, khoai… thì đây là lúc bạn cần phải thanh lọc cho cơ thể của mình. Vì vậy bạn nên ăn rau bắp cải vào mùa xuân là rất cần thiết.

Bắp cải tím chứa các khoáng chất canxi, magie và mangan giúp xương khỏe mạnh. Với lượng chất xơ dồi dào, chúng còn tốt cho hệ tiêu hóa, chứa rất ít colo nhưng nhiều vtamin và khoáng chất giúp giảm cân tốt. Bắp cải tím còn chứa glutamine – một loại axit hiệu quả trong việc giảm đau và giảm sưng tấy dạ dày. Vitamin A và C trong bắp cải đỏ là những chất chống oxy hóa tuyệt vời, đặc biệt tốt cho da.

Bắp cải tím có thể cải thiện chức năng của ruột, làm giảm viêm trong ruột và giảm viêm niêm mạc ruột. Bắp cải cũng là một nguồn chất xơ tốt, giúp đường ruột khỏe mạnh và tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn. Chất xơ không hòa tan bao gồm khoảng 70% chất xơ trong bắp cải, giúp thức ăn di chuyển qua ruột dễ dàng hơn, giảm nguy cơ táo bón. 30% còn lại là chất xơ hòa tan, cung cấp thức ăn cho các vi khuẩn có lợi sống trong ruột của bạn.