Triệu chứng bệnh Gút

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gút hầu như luôn xảy ra đột ngột, và thường vào ban đêm, bao gồm:

• Đau khớp dữ dội. Bệnh gút thường ảnh hưởng đến khớp lớn của ngón chân cái, ngoài ra có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào. Các khớp có thể bị ảnh hưởng khác bao gồm mắt cá chân, đầu gối, khuỷu tay, cổ tay và ngón tay. Cơn đau nghiêm trọng nhất là trong vòng 4 đến 12 giờ kể từ khi bắt đầu.
• Khó chịu kéo dài. Sau khi trải qua cơn đau nặng, cảm giác khó chịu khớp có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Các đợt gút cấp sau này có khả năng kéo dài lâu hơn và ảnh hưởng đến nhiều khớp hơn.
• Viêm và đỏ. Các khớp hoặc khớp bị ảnh hưởng trở nên sưng, nóng và đỏ.
• Hạn chế vận động. Khi bệnh gút tiến triển, bệnh nhân khó có thể thể di chuyển các khớp bình thường.

Nguyên nhân bệnh gút

Bệnh gút xảy ra khi các tinh thể urat lắng đọng trong khớp xương gây ra tình trạng viêm và đau dữ dội của cơn gút cấp. Tinh thể urate có thể hình thành khi nồng độ axit uric- một chất chuyển hóa của purin- trong máu cao. Một số loại thực phẩm chứa hàm lượng purin cao như thịt bò, thịt nội tạng và hải sản làm tăng axit uric máu. Ngoài ra, các loại thực phẩm khác cũng làm tăng nồng độ axit uric như đồ uống có cồn, đặc biệt là bia và đồ uống có đường trái cây (fructose).

Thông thường, axit uric tan trong máu và được đào thải ở thận qua nước tiểu. Nhưng khi cơ thể sản xuất quá nhiều axit uric hoặc chức năng đào thải axit uric của thận suy giảm, axit uric có thể tích tụ, hình thành các tinh thể urate sắc nhọn, lắng đọng trong khớp hoặc mô xung quanh gây đau, viêm và sưng.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể dẫn tới tăng nguy cơ mắc bệnh gút bao gồm:

• Chế độ ăn. Chế độ ăn nhiều thịt, hải sản và uống đồ uống có đường trái cây (fructose) làm tăng nồng độ axit uric, tăng nguy cơ mắc bệnh gút. Uống nhiều rượu bia, cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý này.
• Béo phì. Khi thừa cân, cơ thể sản xuất nhiều axit uric hơn và thận gặp nhiều khó khăn hơn trong việc đào thải axit uric.
• Bệnh lý. Một số bệnh lý làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút bao gồm tăng huyết áp và các bệnh lý mạn tính như bệnh tiểu đường, các hội chứng chuyển hóa và các bệnh về tim mạch, thận.
• Một số loại thuốc. Việc sử dụng thuốc lợi tiểu thiazid- thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị tăng huyết áp và aspirin liều thấp cũng có thể làm tăng nồng độ axit uric.
• Tiền sử gia đình. Một người có nguy cơ mắc bệnh gút cao nếu có thành viên khác trong gia đình bị bệnh gút.
• Tuổi tác và giới tính. Bệnh gút thường xảy ra ở nam giới, đó là do phụ nữ có nồng độ axit uric máu thấp hơn. Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, nồng độ axit uric của phụ nữ tiệm cận với nam giới. Đàn ông cũng có nguy cơ mắc bệnh gút sớm hơn- thường là trong độ tuổi từ 30 đến 50- trong khi phụ nữ thường có các dấu hiệu và triệu chứng bệnh sau khi mãn kinh.
• Mới trải qua phẫu thuật hoặc chấn thương. Trải qua phẫu thuật hoặc chấn thương trong thời gian gần có liên quan đến việc tăng nguy cơ kích hoạt cơn gút cấp.

Biến chứng của bệnh

Những người bị bệnh gút có thể tiến triển các tình trạng nghiêm trọng hơn như:

• Bệnh gút tái phát. Một số người có thể không bao giờ gặp phải triệu chứng gút tái phát. Ngược lại, những người khác có thể bị gút nhiều lần mỗi năm. Dùng thuốc có thể giúp ngăn ngừa các cơn gút ở những người bị bệnh gút tái phát. Nếu không được hỗ trợ điều trị, bệnh gút có thể gây xói mòn và phá hủy khớp.
• Bệnh gút tiến triển. Bệnh gút khi không được hỗ trợ điều trị có thể khiến các tinh thể urate hình thành dưới da trong các nốt sần gọi là tophi. Tophi thường hình thành ở một số khu vực như ngón tay, bàn tay, bàn chân, khuỷu tay hoặc gân Achilles. Tophi thường không đau, nhưng chúng có thể bị sưng và đau khi có đợt gút cấp.
• Sỏi thận. Các tinh thể urat có thể lắng đọng trong đường tiết niệu của những người bị bệnh gút, gây sỏi thận. Việc dùng thuốc đều đặn sẽ giúp giảm nguy cơ gặp biến chứng này.

Phương pháp phòng ngừa bệnh 

Trong thời gian không có triệu chứng biểu hiện, những hướng dẫn chế độ ăn uống này có thể giúp ngăn ngừa các đợt gút cấp trong tương lai:

• Uống nhiều nước. Cần giữ cho cơ thể đủ nước bằng cách uống nhiều nước hoặc chất lỏng khác. Hạn chế đồ uống ngọt, đặc biệt là những đồ uống có siro ngô hàm lượng cao fructose.
• Hạn chế hoặc tránh uống rượu. Tham vấn bác sĩ về lượng và loại rượu an toàn cho mình. Bằng chứng gần đây cho thấy bia có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút, đặc biệt là ở nam giới.
• Cung cấp protein cho cơ thể từ các sản phẩm sữa ít béo. Các sản phẩm sữa ít béo có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh gút, vì vậy đây là những nguồn protein tốt nhất cho bệnh nhân gút.
• Hạn chế ăn thịt, cá và gia cầm. Cần chú ý loại thực phẩm nào, lượng bao nhiêu có thể gây ra cơn đau gút để tránh.
• Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý. Lựa chọn những khẩu phần cho phép duy trì cân nặng ở mức cho phép. Giảm cân có thể làm giảm nồng độ axit uric trong cơ thể. Tuy nhiên tránh nhịn ăn hoặc giảm cân nhanh chóng, vì như vậy có thể gây tăng tạm thời nồng độ axit uric.

Chẩn đoán

Các xét nghiệm giúp chẩn đoán bệnh gút bao gồm:

• Xét nghiệm dịch khớp. Bác sĩ có thể sử dụng kim để hút chất lỏng từ khớp bị đau của bệnh nhân và soi dưới kính hiển vi để tìm tinh thể urate.
• Xét nghiệm máu. Định lượng nồng độ axit uric và creatinin trong máu thường được chỉ định mặc dù kết quả xét nghiệm có thể không giúp chẩn đoán xác định. Vì một số người có nồng độ axit uric máu cao, nhưng không bao giờ có cơn gút cấp.Và một số người có dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gút, nhưng nồng độ axit uric trong máu hoàn toàn bình thường.
• Chụp X-quang. X-quang khớp có thể hữu ích trong việc chẩn đoán loại trừ các nguyên nhân khác gây viêm khớp.
• Siêu âm. Siêu âm cơ xương khớp có thể phát hiện các tinh thể urat trong khớp hoặc trong một tophi. 
• Chụp CT. Loại chẩn đoán hình ảnh này có thể phát hiện sự hiện diện của các tinh thể urat trong khớp, ngay cả khi không có đợt viêm cấp tính. Xét nghiệm này không được sử dụng thường xuyên trong lâm sàng bởi chi phí cao và không phải cơ sở y tế nào cũng trang bị sẵn.

Giải Pháp Cho Bệnh Gút

Thuốc hỗ trợ điều trị gút là cần thiết để giảm đau và viêm trong cơn gút cấp. Đồng thời ngăn ngừa nguy cơ tái phát và giảm biến chứng gặp phải trong tương lai. Tùy thuộc vào thể trạng bệnh nhân và giai đoạn bệnh, các bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc phù hợp.

Thuốc giảm đau chống viêm, cắt nhanh cơn gút cấp

Các loại thuốc được sử dụng để hỗ trợ điều trị các đợt gút cấp tính và ngăn chặn các đợt tái phát trong tương lai bao gồm:

• một loại thuốc giúp giảm cơn đau do gút hiệu quả thường được khuyến cáo. Tuy nhiên, đi kèm với hiệu quả là những tác dụng không mong muốn như buồn nôn, nôn và tiêu chảy. Tác dụng này thường xảy ra hơn nếu dùng với liều lượng lớn.
• giúp kiểm soát viêm và đau do gút. Tác dụng không mong muốn có thể gặp phải bao gồm thay đổi tâm trạng, tăng lượng đường trong máu và tăng huyết áp do đó chỉ sử dụng ở những bệnh nhân không dùng hoặc 

Thuốc làm giảm acid uric trong máu.

• Các thuốc ức chế tổng hợp axit uric. Các thuốc là chất ức chế enzym xanthine oxyase (XOIs), bao gồm  và giúp làm giảm lượng axit uric mà cơ thể tổng hợp. Do đó làm giảm nồng độ axit uric trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh gút.

Tác dụng không mong muốn của bao gồm phát ban và giảm tế bào máu. Tác dụng không mong muốn của bao gồm phát ban, buồn nôn, giảm chức năng gan và tăng nguy cơ tử vong liên quan đến tim mạch.

• Thuốc làm tăng đào thải axit uric. Những loại thuốc này được gọi là , bao gồm và. Nhóm thuốc này giúp tăng đào thải axit uric ra khỏi cơ thể qua đường tiểu. Do đó làm giảm nồng độ axit uric trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh gút, nhưng nồng độ axit uric trong nước tiểu tăng lên. Tác dụng không mong muốn thường gặp bao gồm phát ban, đau dạ dày và sỏi thận..
• Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà

Dùng thuốc là cách hiệu quả nhất để hỗ trợ điều trị bệnh gút cấp tính và giúp ngăn ngừa các cơn gút tái phát. Tuy nhiên, việc thay đổi lối sống cũng góp phần không nhỏ trong việc kiểm soát bệnh, chẳng hạn như:

• Hạn chế đồ uống có cồn và đồ uống có đường trái cây (fructose). Thay vào đó, hãy uống nhiều đồ uống không cồn, đặc biệt là nước.
• Hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều purin, như thịt đỏ, thịt nội tạng và hải sản.
• Tập thể dục thường xuyên và giảm cân. Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý làm giảm nguy cơ mắc bệnh gút.

Một số liệu pháp thay thế

Nếu các phương pháp hỗ trợ điều trị gút không đạt hiệu quả như mong muốn, bệnh nhân có thể sử dụng một số liệu pháp thay thế. Tuy nhiên cần tham vấn ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích- nguy cơ và tìm hiểu xem liệu phương pháp thay thế này có thể ảnh hưởng tới phác đồ điều trị gút hay không.

Một số loại thực phẩm đã được nghiên cứu về khả năng làm giảm nồng độ axit uric, bao gồm:

• Cà phê. Các nghiên cứu đã tìm thấy mối liên quan giữa việc uống cà phê- bao gồm cả cà phê khử cafein – và giảm nồng độ axit uric, mặc dù chưa có nghiên cứu nào chứng minh cơ chế tác dụng làm giảm nồng độ axit uric của cà phê.
• Vitamin C. Thực phẩm bổ sung có chứa vitamin C có thể làm giảm nồng độ axit uric trong máu. Bên cạnh việc tăng lượng vitamin C cho cơ thể bằng cách ăn nhiều rau và trái cây, đặc biệt là cam. Bệnh nhân có thể bổ sung thêm vitamin C với liều lượng thích hợp
• Quả anh đào giúp giảm nồng độ axit uric, cũng như giảm số đợt gút cấp. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để xác nhận điều này. Ăn nhiều anh đào và uống chiết xuất anh đào có thể là một cách an toàn để tăng cường kiểm soát bệnh gút, nhưng trước tiên cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Bên cạnh đó, các phương pháp y tế bổ sung và thay thế khác phần nào giúp người bệnh đối phó với cơn đau gút trong khi chờ đợi hiệu quả của thuốc. Ví dụ, các kỹ thuật thư giãn, các bài tập thở sâu và thiền định….

Bác Sĩ Phạm Hưng Củng >

Bác Sĩ Chuyên Khoa II / Nguyên Vụ Trưởng VỤ YHCT – Bộ Y Tế / Thầy thuốc ưu tú, BS.LG / Chủ tịch danh dự Hội NC YHCT quốc tế Hồng Kông

Hợp tác cùng Chuyên gia y tế đầu ngành VNBACSI.net cung cấp cho độc giả những bài viết hữu ích về điều trị, dự phòng và chăm sóc sức khỏe.

Hợp tác cùng Chuyên gia VNBACSI.net y tế đầu ngành cung cấp cho độc giả những bài viết hữu ích về chăm sóc sức khỏe.